Stereogram - tajemniczy obrazek!

...Patrząc pierwszy raz na takie obrazki nie mamy wątpliwości - jest płasko. Jednak po chwili ... coś tam ... pokazuje się ... i ... jest ! ... To działa !!!

Czym są stereogramy ?

 

Najprościej można powiedzieć, że są one złudzeniem optycznym, wykorzystującym znajomość mechanizmu tworzenia obrazu przez mózg ludzki. Musimy zdać sobie sprawę z faktu, iż do Naszego mózgu nie dociera jeden obraz, ale dwa - po jednym z każdego oka. To dopiero wewnątrz niego są te obrazy tłumaczone na jeden widok przestrzenny. Przy takim mechaniźmie tworzenia widoku, jego głębia jest wynikiem analizy różnic występujących w obu docierających do Nas obrazach. Technika tworzenia stereogramów polega właśnie na zapisaniu w jednym rysunku dwóch nieznacznie przesuniętych względem siebie obrazów. Po odpowiednim spojrzeniu na rysunek obrazy owe łączą się w jedną wyraźną całość sprawiając nieodparte wrażenie efektu trójwymiarowości. Zanim jednak to się stanie widzimy wyłącznie zbiór (pozornie) bezsensownie ułożonych plam.

 

Jak to działa ?

 

Niewiele osob zdaje sobie sprawę z faktu, że zdolność widzenia przedmiotów w sposób trójwymiarowy zawdzięczamy temu, że posiadamy dwoje oczu. Gdybyśmy mieli tylko jedno oko, świat bylby dla nas płaski, a oceny odległosci moglibyśmy dokonywać tylko na podstawie zmian ostrości widzenia (przedmioty dalsze są mniej wyraźne). Nasze oczy osadzone są w odległości paru centymetrów od siebie, dlatego każde z nich patrzy na świat z innej perspektywy i przesyła do mózgu inny obraz. Są one przesunięte względem siebie o 6-7 stopni. Dopiero mózg skleja je w jeden, już trójwymiarowy! Mózg rozpoznaje odległości na podstawie różnic w obrazach dostarczonych do niego przez lewe i prawe oko. Obiekty które są bliżej nas są bardziej przesunięte niż te dalsze. Można to sprawdzić w prosty sposob: wyciągasz przed siebie rękę z wystawionym kciukiem. Popatrz lewym a potem prawym okiem. Zauważysz z pewnością, że kciuk za kazdym razem był na tle innych przedmiotów. Mechanizm ten wykorzystano np. przy budowie okularów do gier 3D. Każdemu oku podaje się inny, odpowiednio narysowany rysunek (przedstawiający scenę z gry), a mózg je przetwarza. Postrzeganie dowolnego przedmiotu z otoczenia można wyobrazić sobie jako dwa promienie padające po najkrótszej drodze od każdego oka na przedmiot. Promienie te spotykają się dokładnie w miejscu obserwowanego obiektu. Odległość punktu przecięcia promieni od naszych oczu nosi nazwę ogniskowej. Stereogramy wykorzystują dwa zjawiska związane ze sposobem przekazywania informacji przez narząd wzroku.
Kiedy obserwowany przedmiot zbliża się lub oddala, mózg stara się aby oczy widziały go jednocześnie. Kiedy obiekt zbliża się, linie wzroku zbliżają się do siebie, kiedy się oddala, linie wzroku rozsuwają się. Mózg zna położenie oczu i ta informacja pozwala mu ocenić odległość. Ponieważ oczy znajdują się w różnych miejscach głowy, nie zawsze widzą to samo. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy gdy patrzymy na krawędź jakiegoś przedmiotu.

Podobnie jest ze stereogramami. Gdy krzyżujesz wzrok za obrazkiem lewe i prawe oko odbiora różne obrazy. Na podstawie pewnych różnic w obrazach mózg "wyliczy" obrazek, który jest ukryty.

Proszę spojrzeć na powyższy rysunek. Na płaszczyźnie obrazka (oznaczonej na rysunku: PO) znajdują się dwa punkty ułożone na tym samym poziomie w pewnej odległości od siebie. Jeśli jedno oko patrzy na jeden punkt, a drugie oko - na drugi, mózg odbiera to jako obraz jednego punktu (dwa zlewają się w jeden), ale znajdującego się "za kartką". Jeśli dwa punkty oddalimy od siebie bądź przybliżymy (w poziomie), wywoła to efekt oddalania bądź przybliżania tego trzeciego punktu. W ten sposób buduje się głębię.

Jak to zobaczyć?

 

Kluczem do ogladania stereogramów jest widzenie rozbieżne. Polega ono na patrzeniu nie na kartkę (lub monitor) z rysunkiem ale poza nią. Z czasem człowiek uczy się manipulować ogniskową wzroku, jednak niezbędny jest trening. Jedni mogą zobaczyć zawartość stereogramu w ciągu kilku sekund, inni dopiero po kilkunastu minutach wpatrywania się w kartkę. Generalnie trójwymiarowego obrazu nie mogą zobaczyć tylko ludzie z poważną wadą wzroku.
Kilka metod na ułatwienie "zobaczenia" stereogramu.

1. Obrazek z stereogramem przybliżyć do nosa, potrzymać chwilę, a następnie powoli oddalać i może kiedyś się uda (metoda z książki "Magiczne Oko", raczej nie do zastosowania z monitorem).
2. Najprościej jest przybliżyć nos do ekranu i zrobić "zeza" w taki sposób, aby obrazki leżące obok siebie pokryły się. Następnie powoli oddalać wzrok od ekranu cały czas patrząc w ten sam sposób. Przy określonej odległości punkciki powinny stworzyć obrazek.
3. Inny sposób polega na "rozmyciu" wzroku - nie należy skupiać wzroku na powierzchni obrazka, ale patrzeć na punkt znajdujący się za kartką. Teraz trzeba tylko dobrać ostrość (można oddalać bądź przybliżać rysunek).
4. Dobrym sposobem nauczenia się oglądania stereogramów jest patrzenie na jakiś przedmiot znajdujący się w dużej odległości od nas, a następnie ustawienie przed oczyma stereogramu, bez zmiany ogniskowej wzroku (tak jak gdybyśmy nadal patrzyli na oddalony przedmiot).
5. Trzymaj stereogram w odległości 40-50 cm przed oczyma. Spróbuj skrzyżować oczy za nim (skoncentruj się na odległym punkcie). Po kilku minutach z kartki wyłoni się bryła, napis, ...
6. Można sobie w pewien sposób ułatwić sprawę. Proszę narysować na kartce w odległości mniej więcej 3,5 centymetra dwie kropki, usytuowane na jednej linii poziomej. Ważne jest, aby kropki były identyczne. Teraz "rozmywając" wzrok, proszę spróbować zobaczyć cztery kropki. Następnie postarać się, aby dwie środkowe kropki zlały się jedną i utworzyły jeden ostry obraz. Będzie on jakby tkwił w innej płaszczyźnie niż kartka - to jest właśnie ten efekt. Tak samo postepujemy, oglądając stereogram. Niektórzy patrzą na stereogramy odwrotnie, tzn., że skupiają wzrok dokładnie w połowie odległości od obserwowanego stereogramu. Wynikiem tego jest to, że to co normalnie widziane byłoby najdalej, teraz będzie widziane najbliżej i na odwrót. Ten sposób jest rzadziej używany, dlatego wszystkie obrazki są przystosowane do sposobów poprzednich (ponieważ to, co zobaczysz na rysunku, zależy od tego, w jaki sposób patrzysz!) W razie kłopotów z ostrością na monitorze można spróbować mrugnąć kilka razy.

Początki są trudne, ale naprawdę warto poćwiczyć. W moim przypadku nauka zajęła parę chwil, ale ktoś inny (nie ma reguły) może uważać, że chyba jest niezdolny do ich oglądania, do chwili, gdy wreszcie uda się ujrzeć w którymś z obrazków "drugie dno". Na początek polecam ćwiczenia na prostych sterogramach. Po obejrzeniu kilkunastu obrazków nabiera się takiej perfekcji, że wystarcza kilka chwil i już widzimy co jest w środku. Jeżeli wiesz już w jaki sposób zobaczyć stereogram to życzę dobrej zabawy.